کابل- گروه مطالعات توسعه و دموکراسی دومین همایش علمی مزاری و گفتمان دولت مدرن را با موضوع "ثبات سیاسی دموکراتیک در جوامع چند قومی" روز جمعه، 12 حوت 1390 برگزار کرد. این رویداد علمی میزبان صدها تن از اندیشمندان، استادان دانشگاه، اعضای پارلمان، نخبگان سیاسی- فرهنگی و دانشجویان کشور بود...
کابل- گروه مطالعات توسعه و دموکراسی دومین همایش علمی مزاری و گفتمان دولت مدرن را با موضوع "ثبات سیاسی دموکراتیک در جوامع چند قومی" روز جمعه، 12 حوت 1390 برگزار کرد. این رویداد علمی میزبان صدها تن از اندیشمندان، استادان دانشگاه، اعضای پارلمان، نخبگان سیاسی- فرهنگی و دانشجویان کشور بود.
این همایش علمی را عزیز الله اسفندیاری دانش آموخته روابط بین الملل و عضو گروه مطالعات توسعه و دموکراسی با همکاری خانم زینب ساعی گردانندگی می کردند.
همایش با تلاوت آیات از کلام الله مجید و با نواختن سرود ملی افغانستان ، ساعت 1:30 آغاز شد.
علی یاور عادلی، دانش آموخته علوم سیاسی و یکی از اعضای برگزار کننده، به تبیین موضوع همایش، یعنی ثبات سیاسی دموکراتیک در جوامع چندقومی، پرداخت. او گفت مراد ما از دموکراسی چیزی است که رابرت دال آن را "پلیارشی یا مراکز متکثر قدرت" می نامد و ثبات به مثابه مفهومی چندبعدی به کار می رود که دربرگیرنده چهار مولفه، یعنی "حفظ نظام، نظم مدنی، مشروعیت و مؤثریت" است. بنابراین، ثبات دموکراتیک، بر اساس این چهار بعد تعریف می شود که به صورت خاص، میزان بالای دموکراتیک بودن نظام، میزان پایین خشونت واقعی و بالقوه مدنی، میزان بالای مشروعیت و مؤثریت تصمیمی را در بر می گیرد. او در ارتباط به ضرورت و اهمیت طرح ثبات سیاسی دموکراتیک در همایش علمی مزاری و گفتمان دولت مدرن (2)، چنین بیان داشت: "توافقات بن در پایان سال 2001، بعد از سقوط طالبان به کمک جامعه جهانی به رهبری ایالات متحده، ظاهرا به تلاطمات بی وقفه مناسبات اجتماعی-قومی در افغانستان پایان داد. احساس زندگی جدید ناشی از امید به دموکراسی سازی، ثبات و توسعه سیاسی پایدار و گذار از سنت به مدرنیته برای انسان افغانی به وجود آمد. اینک پس از سپری شدن بیش از ده سال،اما، ترس از بازگشت شبح منازعات قومی با خروج نیروهای بین المللی روز به روز افزایش می یابد. با توجه به این که افغانستان جامعه ای است چند قومی و این که دموكراسي در چنین کشورهایی، اگر توجه به ابعاد ارزشي آن، مثل برابري، برادري، آزادي هویت های گروهی، نشود، بر پايه‌هاي لرزان استوار است، ما در گروه مطالعات توسعه و دموکراسی بر آن شدیم که این موضوع را به محورهای زیر دسته بندی کنیم:"
- 1. عوامل منازعات/ستیزش های قومی در جوامع ناهمگن
- 2. مشارکت گروه های هویتی و مشروعیت نهادهای سیاسی در جوامع چندپارچه
- 3. ساختارقدرت و حکومت در جوامع چندپارچه
- 4. نقش نخبگان در ثبات سیاسی دموکراتیک جوامع چندقومی
دکتر عبداللطیف نظری، نویسنده و پژوهشگر و استاد علوم سیاسی در دانشگاه غرجستان، که یکی از سخنرانان ویژه این همایش بود و با موضوع "عوامل ستیزش های قومی در جوامع ناهمگن" به ایراد سخن پرداخت، گفت که بازشناسی جایگاه قومیت و قوم گرایی به عنوان متغیر امنیتی در مطالعه امنیت ملی در جامعه چندقومی افغانستان از اهمیت خاصی برخوردار است. این فعال سیاسی بیان داشت که اکنون بررسی دیدگاه نظریه پردازان امنیت ملی در جهان سوم نشان می دهد که ناسیونالیسم قومی می تواند یکی از بنیادی ترین عوامل تهدید سیاسی و اجتماعی دولت های ضعیف باشد. این استاد دانشگاه گفت:" آنتونی اسمیت نیز قوم مداری را عامل انسجام زدایی در عرصه هویت و قدرت ملی می داند. از منظر او وجدان های قومی که بازشناسی قومیت را در سرلوحه کار خود قرار می دهد در برابر هویت ملی و جامع قدعلم می کند. هویت های قومی از نظر سیاسی، به دنبال استقرار نظام سیاسی مستقل و از نظر فرهنگی، به دنبال رسمیت بخشیدن به ارزش های فرهنگی و قومی خود می باشند." دکتر نظری با طرح این پرسش که چه عواملی موجب ستیزش های قومی در افغانستان بوده است، گفت که اولین فاکتور و متغیر تأثیرگذار منطق تمامیت خواهی حکمرانان افغانستان در روند تحولات سیاسی کشور است. "اگر ما تاریخ تحولات سیاسی معاصر افغانستان را مورد دقت نظر و کنکاش قرار دهیم، متوجه می شویم که منطق خودکامگی، توتالیتاریسم و استبداد حکمرانان سیاسی افغانستان، افغانستان را از دست یابی به هویت ملی جامعه محروم و شکاف های قومی را افزون ساخته است. در شرایط حاضر هم متأسفانه این متغیر همچنان نقش کلیدی و برجسته دارد. حذف سه دهه تاریخ تحولات سیاسی افغانستان از کتاب های درسی بدون مشوره با شهروندان افغانستان و بدون در نظر گرفتن نخبگان سیاسی و فکری و اقوام افغانستان نشان گر نهادینه شدن منطق تمامیت خواهی در ساختار سیاست و قدرت افغانستان است." او علاوه کرد که شما اگر سخنرانی جناب رئیس جمهور افغانستان را در مراسم گشایش پارلمان افغانستان مورد توجه قرارداده باشید دقیقا حکایت گر چنین روند سیاسی است. همین منطق باعث شده است که عده ای افغانستان را ملک و میراث خود بداند و تداوم دهنده کسانی باشد که افغانستان را از توسعه و ترقی بازداشته است. دکتر نظری "فقدان عقلانیت" در میان کنشگران سیاسی را عامل دوم ستیزش های قومی خواند. او گفت:" عامل سوم که در ستیزش های جامعه چند قومی افغانستان نقش داشته، هویت ملی کاذب است. هویت ملی به مثابه چیستی و کیستی جامعه افغانستان نباید متأثر از یک قوم باشد، چیزی که شهید مزاری روی آن تأکید می کرد و باید در تعامل همه گروه های قومی شکل پذیرد و صورت فراقومی بیابد." در اندیشه استاد مزاری، وجود اقوام مختلف می تواند از ایستایی و خمودگی جامع مانع شده و پویایی هویت ملی را رقم زند. نفی وجود اقوام و در مقابل دامن زدن به قوم گرایی افراطی، هردو ناسازگار با ذات هویت ملی است و آن را با چالش های جدی رو به رو می سازد. به همین جهت، زمانی که یکی از رهبران ارشد جهاد، جناب یونس خالص- خدا رحمتش کند- در یک مصاحبه رسمی با بی بی سی در اسلام آباد اعلان کرد که ما در باره هزاره ها و خانم ها در کابل صحبت خواهیم کرد- که این ها، دو درصد جمعیت افغانستان را تشکیل می دهند. شهید مزاری با چنین منطق ماقبل مدرن با صراحت مخالفت کرد.
لطیف فیاض، دانش آموخته روابط بین الملل، با خوانش مقاله ای، به موضوع "مشارکت سیاسی در اندیشه شهید مزاری" پرداخت. فیاض نخست مفهوم مشارکت سیاسی را به بررسی گرفت و نسبت مشارکت با نظام سیاسی دموکراتیک را توضیح داد. این دانش آموخته روابط بین الملل با برشمردن گونه های مشارکت فعال و انفعالی، بیان داشت که مشارکت انفعالی در نظام های اقتدارگرا و ایدئولوژیک مورد حمایت قرار دارد. مشارکت فعال اما در نظام های توسعه یافته و دموکراتیک از طریق مجراهای احزاب سیاسی و نهادهای مدنی صورت می گیرد. فیاض مشارکت سیاسی فعال را نمونه از مشارکت قانونی، مسالمت آمیز و سازمان یافته عنوان نمود و اظهار داشت که این نوع مشارکت هدف توسعه سیاسی را تشکیل میدهد.
فیاض در ادامه مقاله خود به اهمیت مشارکت سیاسی در اندیشه شهید مزاری پرداخت و، گفت که مشارکت سیاسی اقوام در ساختار قدرت یکی از دغدغه های عمده ی شهید مزاری را در دوران مبارزات سیاسی شان تشکیل می داد. به باور فیاض مشارکت سیاسی اقوام در ساختار قدرت چنان ارزشمند تلقی می شد که شهید مزاری اسلامیت نظام سیاسی را مشروط به مشارکت عادلانه اقوام موجود در افغانستان می دانست. فیاض با خوانش فرازهایی از سخنان شهید مزاری در باره مشارکت اقوام در ساختار قدرت و حکومت در افغانستان، گفت که شهید مزاری خواهان مشارکت عادلانه اقوام از طریق تشکیل یک دولت چند قومی و میکانیسم احزاب سیاسی بود- چرا که احزاب سیاسی هم کانالی برای مشارکت سازمان یافته احزاب و حامیان شان به شمار می رود و هم منافع اقوام را در ساختار قدرت و حکومت کشور نمایندگی می کنند. فیاض اضافه نمود که شهید مزاری احزاب سیاسی را که خواستگاهای قومی داشتند بازیگران اصلی در انتخابات و تشکیل حکومت می دانست.
دکتر محمد امین احمدی، رئیس دانشگاه ابن سینا و عضو کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی، سخنران ویژه دیگر این همایش بود که در باب "نقش نخبگان در ثبات سیاسی دموکراتیک جوامع چندقومی" به بحث پرداخت. رئیس دانشگاه ابن سینا بیان داشت که سه تهدید عمده در برابر ثبات سیاسی دموکراتیک در افغانستان قرار دارد که عبارتند از: 1) ادامه جنگ که توسط شبکه وسیعی از بنیادگرایان در برابر نظم نوین جهانی و الزامات آن که دموکراسی سازی در افغانستان جزو از آنها است به پیش برده می شود. دکتر احمدی گفت که برنخبگان است که منطق این جنگ را فهم و آن را مدیریت کنند و اجازه ندهند که چنین جنگی، دموکراسی نوپا و جوان افغانستان را با شکست مواجه کند. 2) فقدان گفتمان ملی نسبت به قانون اساسی. به باور این عضو کمیسیون نظارت بر تطبیق قانون اساسی، در نتیجه نبود چنین گفتمانی، جنبش اجتماعی قانون اساسی خواهی یا constitutionalism نیز در افغانستان شکل نگرفته است. او گفت که نخبگان، به خصوص نخبگان علمی کشور توانایی به وجود آوردن یک گفتمان ملی در نسبت به قانون اساسی را دارند و باید این نقش را به عهده بگیرند. 3) احتمال حذف پروژه دموکراسی سازی در افغانستان از استزاتژی قدرت های بزرگ. دکتر احمدی علاوه کرد که تحلیل حضور جامعه جهانی در افغانستان پس از یازده سپتامر تحت پارادایم امپریالیسم درست نیست و متأسفانه هنوز پاره ای از تحلیلگران کشور حضور جامعه جهانی را ذیل این پارادایم تحلیل می کنند. او خود معتقد است که حضور جامعه جهانی بر اساس الزامات نظم جهانی جدید است که دموکراسی سازی در کشورهای پسامنازعه نیز یکی از آنها است.
محمد عارف عمار، هماهنگ کننده عمومی این همایش، با ایراد سخنان پایانی، گفت:" جامعه ای که به طور مستمر دستخوش دگرگونی های سیاسی و اجتماعی گردیده و کوشش های مکرر نوسازی اجتماعی و سیاسی پیاپی تبدیل به تباهی سیاسی گردیده است، می طلبد تا به تعبیر هانتنگتون، تجزیه و تحلیل پژوهش گرانه راه ها و وسایل پیشبرد سامان سیاسی را مورد توجه جدی خویش قرار بدهیم. بناء دانش آموختگان علوم سیاسی در گروه مطالعات، تلاش دارند تا به پرکردن پاره ای از این خلاء ها از طریق راه اندازی چنین گفتمان های علمی، کمک کنند. امیدوار هستیم که همایش علمی امروز توانسته باشد بخشی از سؤال های جدی ما و شما را در پیوند به ثبات سیاسی دموکراتیک در افغانستان پاسخ گفته باشد."
او همچنین از چاپ و انتشار ویژه نامه همایش علمی مزاری و گفتمان دولت مدرن سال 1389 که حاوی مقالات علمی و تحقیقی و سخنرانی های دانشمندان پیرامون دیدگاه های سیاسی استاد مزاری برای افغانستان می باشد، خبر داد. گفتنی است که این ویژه نامه به کوشش گروه مطالعات توسعه و دموکراسی به تازگی انتشار یافته است و اینک در دسترس علاقه مندان قرار دارد. عمار از اندیشمندان، استادان دانشگاه، اعضای پارلمان، نخبگان سیاسی- فرهنگی و دانشجویان از بابت حضور شان در همایش و از کسانی که سهم مادی و معنوی در برگزاری همایش داشته اند، سپاس گزاری کرد.
گفتنی است که در خلال این همایش یک پارچه ویلون توسط مسعود وحیدی نواخته شد. همایش با صرف عصریه ساعت 4:30 عصر به پایان رسید.
گروه مطالعات توسعه و دموکراسی
منبع: جمهوری سکوت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر