چند روزی است که اقای کرزی رئیس جمهور افغانستان برای شرکت در جشن نوروزی به تاجیکستان رفته است. بعد از آن که نوروز به عنوان جشن بین المللی از سوی یونسکو پذیرفته شد، دوسه سالی است که کشورهای که نوروز را جشن می گیرند، سران شان در یکی از کشورها دور هم جمع می شوند و به صورت نمادین نوروز را پاس می دارند. امسال تاجیکستان میزبان این نشست بود. اما در کنار این نشست ها و دیدارها پنجمین کنفرانس همکاری های منطقوی اقتصادی معروف به ریکا نیز در هفت حمل در دوشنبه پایتخت تاجیکستان برگزار گردید...
این کنفرانس یکی از کنفرانس هایی است که شعارهای زیادی برای همکاری های منطقه ای سرداده اند و تاکنون 5 دور آن در کشورهای مختلف برگزار شده است، اما متاسفانه هیچ گاه دستآورد عملی نداشته است. یا به عبارت دیگر این کنفرانس ها فقط توانسته است تصویری از توانایی ها و استعدادهای همکاری منطقه ای را ارایه دهد، اما این که این تصویر تاچه حدی کابرد عملی دارد، حرفی برای گفتن ندارد. به همین دلیل در این کنفرانس ها حرف زیاد زده شده و شعارهای کلانی داده شده اما عمل هیچ نبوده و یکی از کسانی که حرف های کلان زده رئیس جمهور افغانستان در این گونه کنفرانس ها بوده است. اول بهتر است نقلی از گفته های آقای کرزی کنم بعد به دلیل ناموفقیت آن اشاره می شود.
آقای کرزی در سخنرانی خود در این سمینار با حضور روسای جمهور ایران، پاکستان و تاجیکستان گفت:” افغانستان همواره تلاش کرده که از حيث اقتصاد بتواند به پاى خود ايستاد شود اما جامعه جهانى بارها در کنفرانس هاى اقتصادى در مورد افغانستان کمک هايى را وعده کرده اند که اگر اين تعهدات شان را به شکل کامل عملى کنند تاثير مثبت بر اقتصاد افغانستان خواهد داشت”. آقای کرزی در ادامه از پایپ لاین ترکمنستان به پاکستان و هند از طریق افغانستان سخن گفت و از خطوط ریلی که کشور را به خارج متصل می کند، سخن به میان آورد، امری که هیچ یک از این طرح ها در شرایط فعلی زمینه اجرای آن نیست. او گفت: ” خطـــوط آهنـی که ما درصدد اعمار آنها هستیم، بدون تردید، فاصله های موجود در منطقه را از بین خواهد برد و سرزمینها، بازارها، و مردمان دوردست را با هم نزدیک و متصل خواهد ساخت. نیل به توسعه و انکشاف اقتصادی، یکی از اولویت های حیاتی حکومت و مردم افغانستان به شمار میرود؛ امروز مردم افغانستان در کنار بذل مساعی جهت تأمین صلح و ثبات کامل در کشور شان، تلاش دارند تا از لحاظ اقتصادی به پای خود بایستند و نقشی را که شایستۀ استعداد و امکانات طبیعی، بشری و جغرافیايی شان است در اقتصاد منطقه و جهان بازی نمایند. حکومت افغانستان امر همکاری و همگرايی اقتصادی منطقوی را در صدر عملکرد روزمره و بلندمدت خود قرارداده و از هیچ سعی و کوششی در راه تحقق چنین همکاری ها دریغ نکرده و نخواهد کرد “. آقای کرزی گفت که افغانستان، برنامه های انکشاف ملی خود را طوری طرح و تطبیق کرده که ممد تقویت همگرايی و همیاری منطقوی شده و فواید محسوسی را برای همکاران منطقوی به بار آورد و امروز، هرقدمی که ما در راه انکشاف اقتصادی و اجتماعی افغانستان برمیداریم، بطور مستقیم و یا غیرمستقیم، فوایدی را برای ممالک همسایه و منطقۀ ما به بار می آورد. زحمات شباروزی ما در راه ایجاد صلح و ثبات پایدار در افغانستان، بدون تردید، سرمایه گذاری های کلیدی ای است که بهرۀ آن، چه امروز و چه فردا متوجه منطقه خواهد بود.
این که سخنان ایشان تا چه اندازه در سطح داخل کشور قابل پیاده شدن است، بحث دیگری است که با چالش های فراوانی همراه می باشد. این گونه سخنان که نه تنها آقای کرزی بلکه دیگر رهبران عضو ریکا در 5 دور نشست خود زده اند، کم نیست اما آنچه مشکل اساسی را فراروی این گونه همکاریها قرار داده است تحولات منطقه ای و سیاست های مختلف و متنوع کشورهای عضو است که گاهی تا سرحد رقابت های هسته ای هم به پیش رفته است. واقعیت این است که از وضعیت اقتصادی و چشم انداز آینده افغانستان همانطوری که اقای کرزی به تصویر کشیده واقعیت دارد. او چیزی اضافی نگفته است و تصویر و چشم انداز واقعی را ترسیم کرده، اما آنچه در عمل مشکل ایجاد می کند بحرانهای منطقه ای و سیاست های منطقه ای است که فرصت هرنوع همکاری را برای رسیدن به این چشم انداز اقتصادی منطقه ای گرفته است.
به عنان مثال از اعضای این کنفرانس هند و پاکستان هستند که در رقابت با دیگر خود را با سلاح های هسته ای تجهیز کرده اند، در حالی که هردو کشور نیاز اساسی به انرژی دارد و گاز بهترین انرژی برای توسعه این دوکشور می باشد و چند سال است که یکی از بزرگ ترین پایپ لاین گازی از ایران به سوی پاکستان و هند کشیده شده است، اما رقابت های موجود میان این دو کشور و نیز وضعیت سیاسی و موقعیت بین المللی که ایران دارد، سبب گردیده است که این پروژه عملی نگردد، در حالی که خطوط لوله گذاری آن تقریبا تکیمل گردیده ولی مسایل سیاسی منطقه ای و بین المللی مانع اجرای این طرح گردیده است.
خط لوله گاز ترکمنستان نزدیک به 20 سال است که روی آن مطالعه صورت گرفته و بحث شده و حتی گروه طالبان در آغاز برای حفظ مسیر خط لوله و مسیر کاروان تجاری پاکستان به آسیای میانه تشکیل گردید، اما اکنون همین گروه خود به بزرگ ترین عامل و مانع برای اجرای طرح های منطقه ای تبدیل گردیده است. خط لوله گاز ترکمنستان هیچ مشکلی از نظر تعاملات بین المللی ندارد، اگر طالبان اجازه می داد تا حالا چند سال پیش این خط لوله کشیده شده و به بهره برداری رسیده بود، اما چالش های منطقه ای و فعالیت های افراط گرایانه بزرگ ترین مانع برای اجرای این طرح ها می باشد.
در چهار دورِ قبلی این کنفرانس ها که در کابل، دهلی جدید، اسلام آباد، و استانبول تدویر یافته است، تقریبا افغانستان محور اصلی گفتگوها بوده است و همانطوری که کار شناسان گفته است که از نظر جغرافیایی تجارت منطقه، افغانستان می تواند نقش یک چهاراه را داشته باشد، واقعا درست گرفته است و در این 5 کنفرانس نیز اعضا و شرکت کنندگان آن قبول کرده اند که افغانستان یک چهار اقتصادی و تجاری است، افغانستان به حيث پل تجارتى ترانزيتى ميان كشورهاى آسياى ميانه، آسياى جنوبى، شرق ميانه وشرق دور، می تواند نقش ایفا کند، اما عبور از این چهار راه کاری است بس دشوار!. در واقع افغانستان هم چهار راه است و هم منبع عظیمی از ذخایر زیر زمینی، اما شرایط منطقه ای و فعالیت های افراطی وضعیتی را به وجود آورده که نه از چهار راه تجارت افغانستان استفاده می شود و نه منابع زیر زمینی استخراج و استفاده درست می گردد. آقای کرزی می گوید: “منابع طبیعی افغانستان منجمله آهن، مس، ذغال سنگ و احجار کریمه، میتوانند صنایع منطقه و جهان را تغذیه نموده و عوايد عظیمی را برای سرمایه گذاران و کارگران به وجود آورد”. در واقعیت این گفته هیچ تردید وجود ندارد، اما ایا با وجود جریان افراط گرا و نیز فساد گسترده موجود و تبعیض های ناروا در تقسیم ثروت ملی در کشور، این امکان به وجود خواهد آمد تا تصویری که از چشم انداز تجارت بین المللی و اقتصادی و ذخایر زیر زمینی ارایه گردیده است، جامه عمل به خود بپوشد و این گونه سخنان بجای رویا و چشم انداز دور دست و تصور و خیال به واقعیت برسد؟.
نویسنده: محمد اسحاق فیاض
منبع: وحدت نیوز
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر